Η περιοδοντική νόσος, που είναι η ουλίτιδα και η περιοδοντίτιδα, είναι χρόνια βακτηριακή λοίμωξη που επηρεάζει τα ούλα και το οστό που περιβάλλουν το δόντι. Αν δεν θεραπευτεί έγκαιρα οδηγεί σε απώλεια της στήριξης του δοντιού. Mπορεί να προσβάλλει ένα ή περισσότερα δόντια.
Ξεκινάει με την συσσώρευση της μικροβιακής πλάκας στις οδοντικές επιφάνειες oπου και προκαλεί τα πρώτα σημάδια φλεγμονής των ούλων.
Χαρακτηρίζεται ως η πλέον ύπουλη ασθένεια της στοματικής κοιλότητας επειδή τα συμπτώματά της είναι αθόρυβα.
Ουλίτιδα: Η ουλίτιδα είναι η πιο ελαφρά μορφή της περιοδοντικής ασθένειας. Προκαλεί στα ούλα φλεγμονή με συνέπεια να γίνονται εξέρυθρα, οιδηματώδη και να αιμορραγούν με την παραμικρή πίεση. Σε αυτό το σημείο τα συμπτώματα είναι ήπια και περνάνε απαρατήρητα.
Θεραπεύεται πλήρως μετά από καλό καθαρισμό στον οδοντίατρο και σωστή στοματική υγιεινή.
Περιοδοντίτιδα: Αν δεν θεραπευτεί η ουλίτιδα μεταπίπτει σε περιοδοντίτιδα. Η μικροβιακή πλάκα επεκτείνεται κάτω από τα ούλα και μέσω των τοξινών που παράγουν τα βακτήρια της πλάκας προκαλούνται φλεγμονώδεις αντιδράσεις που οδηγούν σε καταστροφή των ιστών που συγκρατούν το δόντι. Τα ούλα αρχίζουν να διαχωρίζονται από το δόντι δημιουργώντας ένα κενό μεταξύ οδοντικής επιφάνειας και ούλων που ονομάζεται περιοδοντικός θύλακος. Όσο πιο βαθύς είναι ο θύλακος τόσο πιο μεγάλη είναι και η καταστροφή των περιοδοντικών ιστών (ούλα και οστό). Και σε αυτό ακόμα το στάδιο τα συμπτώματα μπορεί να μην θορυβήσουν τον ασθενή για να αναζητήσει οδοντιατρική βοήθεια. Όσο όμως η περιοδοντίτιδα παραμένει αδιάγνωστη η καταστροφή των ιστών γύρω από το δόντι συνεχίζεται με αποτέλεσμα την κινητικότητα του δοντιού.
Υπάρχουν αρκετές μορφές περιοδοντίτιδας ανάλογα με την έκταση, τον βαθμό και την αιτιολογία της.
• Επιθετική περιοδοντίτιδα. Απαντάται σε υγιή άτομα και προκαλεί ραγδαία απώλεια της πρόσφυσης των στηρικτικών ιστών του δοντιού. Έχει οικογενή χαρακτηριστικά και έχει βρεθεί πως συγκεκριμένα βακτηριακά στελέχη υπερισχύουν.
• Χρόνια περιοδοντίτιδα. Είναι η συνηθέστερη μορφή περιοδοντίτιδας που συναντάται σε ενήλικες κυρίως και χαρακτηρίζεται από τον σχηματισμό θυλάκων και απώλεια οστού και ούλων. Η εξάπλωση της νόσου είναι βραδεία και υπόκειται σε εξάρσεις και υφέσεις.
• Περιοδοντίτιδα που συνεπικουρείται από συστηματικά νοσήματα: Εδώ συναντάμε καταστροφή των περιοδοντικών ιστών που συσχετίζεται με την εμφάνιση διαφόρων συστηματικών νόσων που επηρεάζουν την άμυνα του οργανισμού όπως είναι ο σακχαρώδης διαβήτης και η λευχαιμία.
• Νεκρωτικές περιοδοντικές βλάβες. Είναι φλεγμονή που χαρακτηρίζεται από νεκρωτικές βλάβες στους περιοδοντικούς ιστούς. Παρατηρούνται συνήθως σε ασθενείς που πάσχουν από AIDS, είναι ανοσοκατασταλμένοι ή υποσιτισμένοι.
ΑΙΤΙΑ ΠΕΡΙΟΔΟΝΤΙΤΙΔΑΣ
Το κύριο αίτιο είναι η οδοντική μικροβιακή πλάκα, η οποία είναι μια αόρατη μάζα από μικρόβια προσκολλημένη στις οδοντικές επιφάνειες. Η πλάκα αυτή με τον καιρό μπορεί εύκολα να ενασβεστιωθεί και να γίνει η γνωστή σε όλους μας πέτρα (τρυγία), με επακόλουθο την δύσκολη πλέον αφαίρεση της.
Εκτός όμως από την πέτρα έχουν ενοχοποιηθεί και άλλοι παράγοντες για την εμφάνιση και εξάπλωση της νόσου. Τέτοιοι είναι:
Το Κάπνισμα: Το κάπνισμα έχει συνδεθεί με πολλά νοσήματα όπως είναι τα καρδιοαγγειακά, τα αναπνευστικά και ο καρκίνος. Μελέτες έχουν αποδείξει την σχέση του και με την επιδείνωση της περιοδοντικής νόσου.
Η Γενετική προδιάθεση: Πάνω από 30% των περιοδοντικών ασθενών αναφέρουν οικογενειακό ιστορικό περιοδοντίτιδας. Αυτό μας δηλώνει ότι τα γονίδια μπορεί να παίζουν τον δικό τους ρόλο στην εμφάνιση της περιοδοντίτιδας.
Οι Ορμόνες: Σε περιόδους πού χαρακτηρίζονται από μεταβολές στην έκκριση γενετικών ορμονών έχει παρατηρηθεί να εμφανίζονται διάφορες περιοδοντικές βλάβες. Χαρακτηριστικό παράδειγμα η επουλίδα κύησης, και η ουλίτιδα των εφήβων.
Το Στρες: Το έντονο στρες ευθύνεται για πολλά νοσήματα, όπως η υπέρταση και ο καρκίνος. Ευθύνεται όμως και για τα περιοδοντικά νοσήματα. Για αυτό εξάλλου και πολλοί έφηβοι βλέπουν να ούλα τους να διογκώνονται και να ματώνουν σε περιόδους εξετάσεων.
Η λήψη φαρμάκων: Μερικά φάρμακα όπως είναι κάποια αντιυπερτασικά, ανοσοκατασταλτικά, αντιεπιληπτικά και αντισυλληπτικά επιδρούν στην φυσιολογία των περιοδοντικών ιστών προκαλώντας πρόβλημα στην στοματική υγεία.
Κάποια Συστηματικά νοσήματα: Διάφορες ασθένειες που αποδυναμώνουν την άμυνα του οργανισμού και προκαλούν φλεγμονές σε διάφορα σημεία του σώματος είναι λογικό να στοχεύουν και στους περιοδοντικούς ιστούς που ούτως ή άλλως είναι αντιμέτωποι με τα βακτήρια της στοματικής κοιλότητας. Ο σακχαρώδης διαβήτης είναι ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα.
Συμπτώματα: Η περιοδοντική νόσος είναι γενικά μια αθόρυβη ασθένεια αφού τα συμπτώματα της δεν γίνονται εύκολα αντιληπτά. Και όταν εμφανιστούν η βλάβη έχει ήδη φτάσει σε προχωρημένο σημείο. Παρ όλα αυτά κάποια πρόδρομα σημάδια θα πρέπει να μας θορυβήσουν.
Τέτοια είναι, τα εξέρυθρα και οιδηματώδη ούλα που αιμορραγούν, η κακοσμία, η μετακίνηση δοντιών, η συρρίκνωση των ούλων και η εμφάνιση πύου ανάμεσα στα ούλα και τα δόντια.
ΤΡΟΠΟΙ ΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΠΕΡΙΟΔΟΝΤΙΤΙΔΑΣ
1. Περιοδοντική εξέταση
Το πρώτο βήμα είναι η εξερεύνηση του ιατρικού και οδοντιατρικού ιστορικού. Εδώ γίνεται επίσης η συμπλήρωση του περιοδοντογράμματος, που περιλαμβάνει κυρίως την καταγραφή των θυλάκων. Ακολουθεί κλινική και ακτινογραφική εξέταση από τον περιοδοντολόγο.
2. Κανόνες στοματικής υγιεινής
Μετά την αρχική εξέταση και διάγνωση της περιοδοντικής νόσου ακολουθεί η ενημέρωση από τον περιοδοντολόγο για τον τρόπο με τον όποιο πρέπει να φροντίζει την στοματική του υγεία ο περιοδοντικός ασθενής.
3. Συντηρητική θεραπεία
Με την συντηρητική (μη χειρουργική) θεραπεία, εκτελείται με ειδικά ξέστρα η απόξεση της επιφάνειας των ριζών των δοντιών για να αφαιρεθούν οι τρυγιακές εναποθέσεις από τους θυλάκους.
Όταν η ρίζα καθαριστεί από τα μικρόβια και τις τοξίνες τους τα ούλα επαναπροσφύονται και έτσι εξαλείφονται οι θύλακοι. Ανάλογα με την έκταση της περιοδοντίτιδας μπορεί να χρειαστούν από μία έως τέσσερεις συνεδρίες. Η όλη διαδικασία εκτελείται υπό την επίδραση τοπικής αναισθησίας για να αισθάνεται άνετα ο ασθενής. Σε ορισμένες περιπτώσεις οι ριζικές αποξέσεις μπορούν να συνδυαστούν με αντιβιοτική κάλυψη μιας και μελέτες έχουν δείξει πως η εκρίζωση των περιοδοντοπαθογόνων βακτηρίων είναι αποτελεσματικότερη.
4. Χειρουργική θεραπεία
Στόχος της περιοδοντικής θεραπείας είναι η εξάλειψη της φλεγμονής και των θυλάκων. Όταν αυτό δεν είναι εφικτό με την συντηρητική θεραπεία θα πρέπει να προχωρήσουμε στην χειρουργική αντιμετώπιση.
Με την χειρουργική αντιμετώπιση στην ουσία αποκολλάμε τα ούλα από τα δόντια και την φατνιακή ακρολοφία (οστό) για να αποκτήσουμε άμεση οπτική επαφή με την βλάβη και φυσικά τη τρυγία. Κάτι που δεν έχουμε την δυνατότητα να κάνουμε με την συντηρητική θεραπεία αφού στην ουσία δουλεύουμε στα τυφλά κάτω από τα ούλα. Αφού αφαιρέσουμε την πέτρα επαναφέρουμε τα ούλα στην θέση τους.
Εκτός από την άμεση οπτική επαφή, η χειρουργική θεραπεία μας προσφέρει και αλλά πλεονεκτήματα. Αυτά είναι:
• H εξάλειψη των θυλάκων με παρεμβάσεις στο οστό και τα ούλα. Αυτό επιτυγχάνεται με την λείανση του οστού με ειδικές φρέζες και εργαλεία και την αφαίρεση μέρους του ουλικού ιστού.
• Η δυνατότητα κατευθυνόμενης ιστικής αναγέννησης.
Ενώ γενικά η καταστροφή των περιοδοντικών ιστών στην περίπτωση της περιοδοντίτιδας είναι μη αναστρέψιμη, υπάρχουν περιπτώσεις που η χρήση ειδικών μοσχευματικών υλικών και μεμβρανών μπορεί να μας δώσει πίσω κομμάτι από το χαμένο οστό.
Με την τεχνική αυτή αφού αποκολληθεί ο βλεννογόνος καθαρίζεται πολύ καλά η βλάβη από την τρυγία και τοποθετείται οστικό μόσχευμα. Το οποίο καλύπτεται από ειδική μεμβράνη που αποτρέπει την εισχώρηση των γύρω κυττάρων. Το οστικό μόσχευμα και η μεμβράνη βοηθάει το χαμένο οστό να αναγεννηθεί. Αυτή η διαδικασία ονομάζεται κατευθυνόμενη ιστική αναγέννηση.
5. Φάση ελέγχου
Όταν τελειώσει η περιοδοντική θεραπεία ο ασθενής μπαίνει σε πρόγραμμα επανελέγχου. Με αυτό προσπαθούμε να διατηρήσουμε το θεραπευτικό αποτέλεσμα που έχουμε πετύχει.
Επειδή όπως είπαμε η περιοδοντίτιδα οφείλεται στην ύπαρξη οδοντικής μικροβιακής πλάκας, ο ασθενής θα πρέπει με συχνούς επανελέγχους να κινητοποιείται στην κατεύθυνση της τήρησης των κανόνων στοματικής υγιεινής που έχει διδαχτεί από την πρώτη συνεδρία στον περιοδοντολόγο.
Εκτός της επαγρύπνησης και κινητοποίησης γίνεται σχολαστικός καθαρισμός των οδοντικών επιφανειών με υπέρηχους, δρέπανα, σοδοβολή, πάστες στίλβωσης και ειδικές φρέζες.
Κατά ένα μεγάλο ποσοστό οι περιοδοντικοί ασθενείς δεν τηρούν το πρόγραμμα επανελέγχου και επαναπαύονται με τα θετικά αποτελέσματα που βλέπουν μετά την συντηρητική ή χειρουργική θεραπεία. Με αποτέλεσμα την επανεμφάνιση της νόσου μετά από κάποιο χρονικό διάστημα.