ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΤΑ ΕΜΦΥΤΕΥΜΑΤΑ
Το οδοντικό εμφύτευμα είναι μια τεχνητή ρίζα φτιαγμένη από υψηλής ποιότητας τιτάνιο που τοποθετείται στο οστό των γνάθων με σκοπό να στηρίξει ένα δόντι, μια γέφυρα ή μια οδοντοστοιχία.
Το τιτάνιο είναι βιοσυμβατό μέταλλο και χρησιμοποιείται για χρόνια στην ορθοπεδική για ανάταξη καταγμάτων.
Πρώτος ο καθηγητής Branemark και οι συνεργάτες του ύστερα από μελέτες στο πανεπιστήμιο του Goteborg αρχές της δεκαετίας του 60 παρατήρησαν πως το τιτάνιο ενσωματώνεται με τον οστίτη ιστό, φαινόμενο που αργότερα ονομάστηκε οστεοενσωμάτωση αφού επαληθεύτηκε και ιστολογικά.
Η ιδιότητα αυτή χρησιμοποιήθηκε και από την οδοντιατρική για να δώσει λύσεις στη προσθετική αποκατάσταση των οδοντικών ελλειμμάτων.
ΠΟΥ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΟΥΝΤΑΙ
Τα οδοντικά εμφυτεύματα αποτελούν στις μέρες μας μια αξιόπιστη εναλλακτική θεραπευτική προσέγγιση στην κλασσική οδοντοπροσθετική.
Επειδή το εμφύτευμα σε πρώτο χρόνο πρέπει να τοποθετηθεί χειρουργικά στο οστό της γνάθου, και ύστερα πάνω σε αυτό να στηριχθεί η προσθετική εργασία, οι εξειδικευμένες γνώσεις πάνω στην χειρουργική και προσθετική εμφυτευματολογία κρίνονται ως απαραίτητες προϋποθέσεις για την βελτιστοποίηση του αποτελέσματος. Ανάλογα με την μελέτη του περιστατικού, το οδοντικό εμφύτευμα μπορεί να μας βοηθήσει να αντιμετωπίσουμε το πρόβλημα της νωδότητας (έλλειψη δοντιών) με τους παρακάτω τρόπους:
Α) Σε περίπτωση απώλειας ενός δοντιού που βρίσκεται στο μέσο οδοντικού φραγμού (ανάμεσα σε δόντια), αντί να τροχιστούν τα όμορα δόντια για να κατασκευαστεί μια γέφυρα, υπάρχει η δυνατότητα με την τοποθέτηση ενός εμφυτεύματος στην θέση που υπήρχε το δόντι, να αποκατασταθεί το κενό του απολεσθέντος δοντιού.
Β) Όταν η απώλεια δοντιών είναι εκτεταμένη και αφορά κυρίως την οπίσθια περιοχή των γνάθων, ένας μικρός αριθμός εμφυτευμάτων μπορεί να στηρίξει ακίνητες γέφυρες και να αποφευχθεί με αυτόν τον τρόπο η μερική κινητή οδοντοστοιχία που παλαιότερα ήταν η μόνη λύση.
Γ) Για την αποκατάσταση απώλειας ενός πρόσθιου δοντιού (ειδικά στις περιπτώσεις της συγγενούς έλλειψης πλαγίων τομέων) το οδοντικό εμφύτευμα είναι αυτό που μπορεί να εγγυηθεί το καλύτερο αισθητικό αποτέλεσμα. Αυτό επιτυγχάνεται λόγω της ικανότητας του εμφυτεύματος να διατηρεί γύρω του ένα προφίλ ούλων που μιμείται αυτό των φυσικών δοντιών.
Δ) Τέλος, τα εμφυτεύματα δίνουν λύσεις σε ασθενείς με ολική νωδότητα που είτε επιθυμούν να αποκτήσουν μια ακίνητη προσθετική εργασία που θα στηρίζεται πάνω σε αυτά, είτε θέλουν να αυξήσουν την στήριξη και συγκράτηση των οδοντοστοιχιών που ήδη φέρουν.
ΠΛΕΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ ΕΜΦΥΤΕΥΜΑΤΩΝ
• Αισθητική
Αισθητική επειδή το εμφύτευμα έχει την ικανότητα να διατηρεί το φυσιολογικό προφίλ των ιστών που το περιβάλλουν, δίνει στην αποκατάσταση ένα αρμονικό αποτέλεσμα που δύσκολα διακρίνεται από τους ομόρους ιστούς της στοματικής κοιλότητας.
• Διατήρηση δοντιών
Για την κατασκευή μιας γέφυρας που στηρίζεται σε δόντια θα πρέπει τα δόντια αυτά να έχουν πριν τροχιστεί. Με την χρήση του εμφυτεύματος δεν χρειάζεται να θυσιαστούν δόντια. Έτσι τα δόντια μένουν υγιή και ακέραια.
• Αξιοπιστία
Το ποσοστό επιτυχίας των εμφυτευμάτων σύμφωνα με μακροχρόνιες πανεπιστημιακές μελέτες και κλινική εμπειρία είναι πολύ υψηλό. Για τον λόγο αυτό αξιόπιστες εταιρίες που τα κατασκευάζουν δίνουν εγγύηση εφ όρου ζωής.
• Μασητική ικανότητα
Με το οδοντικό εμφύτευμα δίνεται στον ασθενή η αίσθηση φυσικού δοντιού κατά την μάσηση. Κάτι το οποίο δεν συμβαίνει με τις κινητές οδοντοστοιχίες (μασέλες).
• Διατηρείται η υγεία του οστού
Επειδή το εμφύτευμα αγκιστρώνεται μέσα στο οστό, το βοηθά να διατηρηθεί υγιές και άθικτο. Ενώ στην περίπτωση που θα προτιμηθεί άλλη προσθετική αποκατάσταση, όπως γέφυρα και οδοντοστοιχίες, το οστό που περιέβαλε την ρίζα του εξαχθέντος δοντιού απορροφάται.
• Αυτοπεποίθηση
Με το εμφύτευμα ο ασθενής έχει μια ακίνητη αποκατάσταση που του χαρίζει φυσιολογική μασητική ικανότητα, άνεση κατά την ομιλία και τέλεια αισθητική εικόνα.
ΑΡΧΙΚΗ ΕΞΕΤΑΣΗ
Πριν την τοποθέτηση του εμφυτεύματος είναι αναγκαία μια αρχική εκτίμηση του ιατρικού και οδοντιατρικού ιστορικού του ασθενούς. Ύστερα προχωράμε στον κλινικό και ακτινογραφικό έλεγχο για να συλλέξουμε απαραίτητες πληροφορίες που θα μας οδηγήσουν στο κατάλληλο σχέδιο θεραπείας.
Με τη κλινική εξέταση ελέγχουμε την κατάσταση των ιστών που θα γίνει η τοποθέτηση των εμφυτευμάτων και φυσικά το επίπεδο της στοματικής υγιεινής, μιας και πολλές μελέτες έχουν δείξει πως υπάρχει στενή σχέση περιοδοντικών νοσημάτων και αποτυχίας εμφυτευμάτων. Σε περίπτωση που διαγνωστεί περιοδοντίτιδα είναι επιβεβλημένο να θεραπευτεί πριν την τοποθέτηση των εμφυτευμάτων.
Τέλος, εφόσον το εμφύτευμα αγκιστρώνεται στο οστό, θα πρέπει να προηγηθεί ένας πλήρης ακτινογραφικός έλεγχος της περιοχής που πρόκειται να δεχτεί το εμφύτευμα. Πανοραμικές, τοπικές ακτινογραφίες και υπολογιστική αξονική τομογραφία των γνάθων (dental scan ) είναι οι επιλογές που υπάρχουν για να αξιολογηθεί η ποιότητα και η ποσότητα του οστού.
Η αξονική υπερτερεί των υπολοίπων τεχνικών γιατί απεικονίζει με ακρίβεια και τις τρεις διαστάσεις της γνάθου. Επίσης υπάρχει η δυνατότητα να συνδυαστεί με διάφορα λογισμικά προγράμματα που δίνουν εντολή για κατασκευή ειδικού εξατομικευμένου νάρθηκα που τοποθετείται την ώρα του χειρουργείου και κατευθύνει την τοποθέτηση του εμφυτεύματος (computer-guided implant placement).
ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ
Η τοποθέτηση του εμφυτεύματος είναι μια απλή διαδικασία που γίνεται στον χώρο του οδοντιατρείου, εφόσον υπάρχει ο κατάλληλος εξοπλισμός, υπό την επίδραση της τοπικής αναισθησίας που κλασικά χρησιμοποιείται στην καθημερινή οδοντιατρική πράξη.
Σε πρώτο χρόνο, το εμφύτευμα που μοιάζει με βίδα τοποθετείται στο οστό και αφήνεται να δέσει με αυτό περίπου δυο μήνες. Το φαινόμενο αυτό ονομάζεται οστεοενσωματωση και εκεί στηρίζεται η ιδιότητα που έχει το τιτάνιο να κάνει δεσμό με το οστό.
Όσο διαρκεί η περίοδος της οστεοενσωμάτωσης το εμφύτευμα καλύπτεται από τα ούλα.
Σε δεύτερο χρόνο αποκαλύπτουμε το εμφύτευμα και τοποθετούμε μια προεξοχή που θα διαμορφώσει κατάλληλα τα ουλα γύρω από το εμφύτευμα και θα μας βοηθήσει να πάρουμε το αποτύπωμα με βάση το όποιο το εργαστήριο θα κατασκευάσει την προσθετική αποκατάσταση.
Όταν κατασκευαστεί η εργασία από τον οδοντοτεχνίτη συγκολλείται με ειδικά εξαρτήματα πάνω στο εμφύτευμα και είναι έτοιμη για χρήση.
ΟΣΤΙΚΑ ΜΟΣΧΕΥΜΑΤΑ, ΜΕΜΒΡΑΝΕΣ
Στις περιπτώσεις που ο όγκος του οστού δεν επιτρέπει την τοποθέτηση του εμφυτεύματος υπάρχουν τεχνικές που μας βοηθούν να τον αυξήσουμε. Η πιο καλά προβλέψιμη τεχνική είναι η κατευθυνόμενη οστική αναγέννηση. Κατά την τεχνική αυτή χρησιμοποιούνται οστικά μοσχεύματα που είναι σε μορφή μικρών κόκκων που όταν διαλυθούν με φυσιολογικό ορό αποκτούν μια στοκώδη σύσταση που μας βοηθάει να κτίσουμε το απορροφημένο οστό. Πάνω από τα μοσχεύματα αυτά εφαρμόζονται ειδικές μεμβράνες που αποτρέπουν τα κύτταρα του επιθηλίου να εισχωρήσουν στα οστικά μοσχεύματα.
Τα οστικά μοσχεύματα και οι μεμβράνες είναι βιοϋλικά με βοοειδή και ανθρώπινη κυρίως προέλευση που κάτω από ειδικές κατεργασίες και μεθόδους αποστείρωσης παρέχονται σε ειδικές συσκευασίες από διάφορες εταιρίες. Είναι τα ίδια υλικά που χρησιμοποιεί και η επανορθωτική ορθοπεδική.
Ανάλογα με τις συνθήκες και την μελέτη του περιστατικού, η οστική αναγέννηση μπορεί να γίνει ταυτόχρονα με την τοποθέτηση του εμφυτεύματος, μειώνοντας τις χειρουργικές συνεδρίες και τον χρόνο για την αποκατάσταση. Περιπτώσεις που χρησιμοποιούνται οστικά μοσχεύματα και μεμβράνες έκτος για αν αυξηθεί το ύψος και πλάτος της ακρολοφίας, είναι μετά από εξαγωγές για να αποτραπεί η απορρόφηση του οστού και η τοποθέτησή τους στο ιγμόρειο όταν η έκταση του δεν μας επιτρέπει να τοποθετήσουμε εμφύτευμα.
ΔΙΑΤΗΡΗΣΗ ΑΚΡΟΛΟΦΙΑΣ
Η επιτυχία της θεραπείας με εμφυτεύματα αρχίζει την στιγμή της εξαγωγής του καταδικασμένου δοντιού. Αυτό επιτυγχάνεται με μια τεχνική που λέγεται διατήρηση ακρολοφίας και γίνεται για να ελαχιστοποιήσει την απώλεια οστού που έπεται κάθε εξαγωγής. Συγκεκριμένα χρησιμοποιούνται οστικά μοσχεύματα και μεμβράνες που τοποθετούνται μέσα στο φατνίο αμέσως μετά την εξαγωγή του δοντιού και συμβάλλουν στην διατήρηση του όγκου της ακρολοφίας. Έτσι όταν θα επουλωθεί η περιοχή και θα είναι έτοιμη να δεχθεί το εμφύτευμα, ικανοποιητικός όγκος ιστών θα μας δίνει την δυνατότητα να αποκαταστήσουμε το οδοντικό έλλειμμα με υψηλές προσδοκίες.
ΑΥΞΗΣΗ ΑΚΡΟΛΟΦΙΑΣ
Κάθε φορά που χάνεται ένα δόντι απορροφάται το οστό που το περιέβαλε και το στήριζε. Η απορρόφηση του οστού είναι μια φυσιολογική διαδικασία και έχει να κάνει με τον μηχανισμό επούλωσης που ακολουθείται μετά από κάθε επέμβαση στον οστίτη ιστό ( modeling remodeling).
Για να αναπληρώσουμε τον όγκο της απορροφημένης ακρολοφίας χρησιμοποιούμε διάφορες τεχνικές που στηρίζονται στις δυνατότητες που μας δίνουν τα οστικά μοσχεύματα και οι μεμβράνες, Με την κατάλληλη χρήση τους μπορούμε να αυξήσουμε τον όγκο του οστού και έτσι η τοποθέτηση του εμφυτεύματος να γίνει εφικτή.
Η πιο καλά προβλέψιμη τεχνική αύξησης ακρολοφίας είναι η κατευθυνόμενη οστική αναγέννηση και μπορεί να γίνει σε ορισμένες περιπτώσεις ταυτόχρονα με την τοποθέτηση του εμφυτεύματος.
ΑΝΥΨΩΣΗ ΙΓΜΟΡΕΙΟΥ
Στις περιπτώσεις που θέλουμε να αποκαταστήσουμε την νωδότητα της οπίσθιας περιοχής της άνω γνάθου με οδοντικά εμφυτεύματα, ενδέχεται η πνευμάτωση του ιγμορείου άντρου να περιορίζει την επιλογή κατάλληλου μεγέθους εμφυτεύματος. Για να αντιμετωπίσουμε αυτό το πρόβλημα οδηγούμαστε στην τεχνική που ονομάζεται ανύψωση εδάφους του ιγμορείου άντρου, και έχει ως σκοπό την αύξηση του οστού σε ύψος μεταξύ ακρολοφίας και εδάφους του ιγμορείου. Το ιγμόρειο άντρο είναι μια αεροφόρος κοιλότητα, ο μεγαλύτερος σε όγκο παραρρίνιος κόλπος, που καταλαμβάνει μεγάλο μέρος του οστού των άνω γνάθων. Ο όγκος του αυξάνεται σταδιακά μέχρι την ενηλικίωση, όπου και παραμένει στάσιμος όσο υπάρχουν οι οπίσθιοι άνω γομφίοι. Σε περίπτωση απώλειας των άνω οπισθίων δοντιών το κάτω και πλάγιο τοίχωμα του ιγμορείου άντρου επεκτείνεται εις βάρος του φατνιακού οστού, που σε συνδυασμό με την απορρόφηση της ακρολοφίας που συνοδεύει ούτως η άλλως κάθε εξαγωγή δοντιού, ελαττώνεται κατά πολύ το ύψος του οστού ανάμεσα στην ακρολοφία και το έδαφος του ιγμορείου. Η τεχνική ανύψωσης του ιγμορείου είναι μια καλά προβλέψιμη χειρουργική τεχνική αύξησης του όγκου υπολειμματικής ακρολοφίας και ανάλογα με την οδό προσπέλασης προς την μεμβράνη του ιγμορείου, χωρίζεται σε κλειστού και ανοιχτού τύπου ανύψωση. Στην ανοιχτού τύπου, αφού πρώτα αποκαλύψουμε το πλάγιο τοίχωμα του ιγμορείου, ανοίγουμε ένα οστικό παράθυρο με χρήση φρεζών ή πιεζοτόμων για να φτάσουμε στην μεμβράνη που επενδύει το εσωτερικό της κοιλότητας, και προσπαθούμε με ειδικά εργαλεία να την αποκολλήσουμε και να την απωθήσουμε προς τα άνω. Αυτό μας δίνει την δυνατότητα να πακτώσουμε ικανή ποσότητα οστικού μοσχεύματος μέσα στον κόλπο του ιγμορείου άντρου, που μετά από ένα διάστημα 8 περίπου μηνών θα οστεοποιηθεί και θα μπορέσει έτσι η περιοχή αυτή να δεχτεί τα εμφυτεύματα. Στην κλειστού τύπου η προσπέλαση προς το εσωτερικό του ιγμορείου γίνεται χωρίς την διάνοιξη οστικού παραθύρου. Χρησιμοποιούνται ειδικού τύπου οστεοτόμοι που με λεπτούς χειρισμούς μας βοηθούν να ανυψώσουμε τοπικά το έδαφος του ιγμορείου και να τοποθετήσουμε το εμφύτευμα ταυτόχρονα, με την χρήση ή όχι μοσχευματικών υλικών. Ταυτόχρονη τοποθέτηση του εμφυτεύματος μπορεί να γίνει και με του ανοιχτού τύπου ανύψωση αρκεί να υπάρχει τουλάχιστον 5 χιλιοστά οστό από την ακρολοφία μέχρι το κάτω τοίχωμα του ιγμορείου. Ενώ για να μπορέσουμε να εκτελέσουμε την κλειστού τύπου ανύψωση, η απόσταση του εδάφους της κοιλότητας μέχρι την φατνιακή ακρολοφία θα πρέπει να μην υπολείπεται των 6 με 8 χιλιοστών.
ΑΜΕΣΗ ΤΟΠΟΘΕΤΗΣΗ ΕΜΦΥΤΕΥΜΑΤΟΣ
Η άμεση τοποθέτηση εμφυτεύματος είναι η διαδικασία κατά την οποία ένα εμφύτευμα τοποθετείται αμέσως μετά την εξαγωγή ενός καταδικασμένου δοντιού μέσα στο φατνίο του.
Η διαδικασία αυτή γίνεται όλο και πιο προσφιλής μεταξύ των συναδέλφων με θετική ανταπόκριση και από την μεριά των ασθενών μιας και μειώνονται έτσι οι χειρουργικές επεμβάσεις από δυο σε μια, ενώ ταυτόχρονα μικραίνει και ο χρόνος της αποκατάστασης.
Τα οφέλη για τον ασθενή πολλαπλασιάζονται στην περίπτωση που συνδυαστεί η άμεση τοποθέτηση με την άμεση προσθετική αποκατάσταση του εμφυτεύματος, μέσω της κατασκευής μια προσωρινής στεφάνης που θα στηρίζεται στο οδοντικό εμφύτευμα.
Για την θετική έκβαση της διαδικασίας και ενός μόνιμου θετικού αποτελέσματος, θα πρέπει να παίρνονται σοβαρά υπόψη οι παρακάτω προυποθέσεις:
1) επαρκής όγκος φατνιακών τοιχωμάτων μετά την εξαγωγή του δοντιού 2) απώλεια εκτεταμένων περιακρορριζικων αλλοιώσεων 3) επαρκής ποσότητα οστού μεταξύ φατνίου και διαφόρων ανατομικών στοιχείων 4) εμπειρία επεμβαίνοντος
Η διαδικασία έχει ως εξής:
Αφού αναισθητοποιηθεί η περιοχή γύρω από το δόντι, ακολουθείται όσο γίνεται λιγότερο τραυματικά η εξαγωγή του δοντιού και καθαρίζονται σχολαστικά τα τοιχώματα του φατνίου. Στην συνεχεία παρασκευάζεται ένα φρεάτιο στον πυθμένα του φατνίου όπου θα αγκιστρωθεί το εμφύτευμα. Τοποθετείται το εμφύτευμα στην τελική του θέση και όπου υπάρχει κενό μεταξύ οστικών τοιχωμάτων και επιφάνειας του εμφυτεύματος πακτώνεται οστικό μόσχευμα.
ΑΜΕΣΗ ΦΟΡΤΙΣΗ ΕΜΦΥΤΕΥΜΑΤΟΣ
Όταν η ποιότητα του οστού είναι πολύ καλή και ο ασθενής το επιθυμεί, υπάρχει η δυνατότητα κατά την συνεδρία της χειρουργικής τοποθέτησης του εμφυτεύματος ο επεμβαίνων να κατασκευάσει μια προσωρινή στεφάνη που θα στηριχθεί πάνω στο εμφύτευμα και ο ασθενής θα την φέρει μέχρι να γίνει η οστεοενσωμάτωση και να παραδοθεί η τελική εργασία. Άμεση φόρτιση μπορεί να γίνει σε ένα ή περισσότερα εμφυτεύματα, στην αισθητική ζώνη κυρίως, και σε ολικά νωδούς ασθενείς. Στην τελευταία περίπτωση ο ασθενής εισέρχεται στο ιατρείο με τις οδοντοστοιχίες που φοράει και φεύγει με ακίνητες γέφυρες από ακρυλικά δόντια που στηρίζονται στα εμφυτεύματα που μόλις έχουν τοποθετηθεί.
ΑΠΑΡΑΙΤΗΤΗ ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΚΑΙ ΕΠΑΝΕΛΕΓΧΟΣ
Όπως συμβαίνει με τα φυσικά δόντια έτσι και τα εμφυτεύματα χρειάζονται καθημερινή φροντίδα. Πλύσεις μετά από κάθε γεύμα με μέτρια οδοντόβουρτσα, σύμφωνα με την τεχνική που σας έχει υποδείξει ο οδοντίατρός σας, καθαρισμός των όμορων επιφανειών του εμφυτεύματος με μεσοδόντιο βουρτσάκι και ξέπλυμα της στοματικής κοιλότητας με φυσιολογικό ορό ή κάποιο οξυγονούχο διάλυμα, είναι τα μέτρα που πρέπει να λαμβάνονται για την πρόληψη της υγείας των περιεμφυτευματικών ιστών.Απαραίτητη κρίνεται επίσης σε τακτά χρονικά διαστήματα η επίσκεψη στον οδοντίατρο για έναν επανέλεγχο και πιο προσεχτικό καθαρισμό.